PUPUH II
K I N A N T H I
K I N A N T H I
01
Padha gulangen ing kalbu, ing sasmita amrih lantip,
aja pijer mangan nendra, kaprawiran den kaesthi pesunen sariranira, sudanen
dhahar lan guling.
Kalian biasakanlah megasah kalbu, agar (pikiranmu)
tajam menangkap isyarat, jangan hanaya selalu makan dan tidur, jangkaulah sikap
kepahlawanan, latihlah dirimu dengan mengurangi makan dan minum.
02
Dadiya lakunireku, cegah dhahar lawan guling, lawan
aja asukan-sukan, anganggoa sawatawis, ala watake wong suka, suda prayitnaning
batin.
Jadikan sebagai lelakon, kurangi makan dan tidur,
jangan gemar berpesta pora, gunakan seperlunya (karena) tabiat orang yang gemar
berpesta pora adalah berkurangnya kepekaan batin.
03
Yen wus tinitah wong agung, aja sira gumunggung dhiri,
aja raket lan wong ala, kang ala lakunireku, nora wurung ngajak-ajak, satemah
anenulari.
Jika kau sudah ditakdirkan menjadi pembesar, janganlah
menyombongkan diri, jangan kau dekati orang yang memiliki tabiat buruk dan
bertingkah laku tidak baik, sebab suka atau tidak suka (hal itu) akan menular
padamu.
04
Nadyan asor wijilipun, yen kelakuane becik, utawa
sugih carita, carita kang dadi misil, iku pantes raketana, darapon mundhak kang
budi.
Sekalipun berasal dari keturunan kelas bawah, namun
memiliki kelakuan yang baik atau memiliki banyak cerita yang berisi (berguna),
dia patut kau gauli, (hal itu) akan menambah kebijaksanaanmu.
05
Yen wong anom pan wus tamtu, manut marang kang
ngadhepi, yen kang ngadhep akeh bangsat, nora wurung bisa anjuti, yen kang
ngadhep keh durjana, nora wurung bisa maling.
Jika masih muda, biasanya mengikuti lingkungan, jika
di lingkungan itu banyak penjahat, maka jahatnla ia. Jika di lingkungannya
banyak pencuri, maka ia pun pandai mencuri.
06
Sanadyan ta nora melu, pasthi wruh solahing maling,
kaya mangkono sabarang, panggawe ala puniki, sok weruha nuli bisa, iku
panuntuning eblis.
Meskipun tidak ikut (mencuri) pasti mengetahui
bagaimana cara mencuri. Demikanlah (karakter) semua perbuatan jelek, awalnya
hanya tahu, kemudian bisa melakukan, itulah bujukan iblis.
07
Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni,
angel yen durung kalakyan, aras-arasen nglakoni, tur iku den lakonana,
mupangati badaneki.
Perbuatan yang benar itu akan mudah jika sudah
dilaksanakan, terasa sulit jika belum dilakukan, enggan melaksanakan, namun
jika dilakukan (hal itu) akan bermanfaat bagi jiwa raga kita.
08
Yen wong anom-anom iku, kang kanggo ing masa iki,
andhap asor kang den simpar, umbag gumunggunging dhiri, obral umuk kang den
gulang, kumenthus lawan kumaki.
Para pemuda di masa sekarang meninggalkan sopan santun
dan rendah hati, sebaliknya mengumbar kesombongan dan tinggi hati.
09
Sapa sira sapa ingsun, angalunyat sarta edir, iku
wewatone uga, nom-noman adoh wong becik, emoh angrungu carita, carita ala miwah
becik.
Tidak mengenal teman satu sama lain, kurang ajar, dan
congkak, itu juga kebiasaannya, para pemuda menjauhi orang yang berperilaku
baik, tidak mau mendengar cerita yang baik maupun cerita yang jelek.
10
Cerita pan wus kalaku, panggawe ala lan becik, tindak
bener ala lan ora, kalebu jro cariteki, mulane aran carita, kabeh-kabeh den
kawruhi.
Adapun erita yang sudah terjadi, adalah perbuatan baik
dan buruk, tingkah laku benar dan tidak benar termasuk ke dalam jenis cerita,
oleh karena itu disebu cerita, selurihnya harus kau ketahui.
11
Mulane wong anom iku, abecik ingkang taberi,
jejagongan lan wong tuwa, ingkang sugih kojah ugi, kojah iku warna-warna, ana
ala ana becik.
Oleh karena itu, sebagai pemuda seharusnya rajin
berkomunikasi dan berembug dengan orang tua yang banyak bicara. Ingat, bicara
itu banyak macamnya, ada yang baik, ada pula yang buruk.
12
Ingkang becik kojahipun, sira anggoa kang pasthi,
ingkang ala singgahana, aja sira anglakoni, lan den awas wong akojah, iya ing
masa puniki.
Pastikan kau ikuti pembicaraan yang baik, yang kurang
baik singkirkan, jangan kau lakukan, meskipun begitu, di masa sekarang
waspadalah setiap orang bicara.
13
Akeh wong kang sugih wuwus, nanging den sampar
pakolih, amung badane priyangga, kang den pakolehaken ugi, panastene kang den
umbar, nora nganggo sawatawis.
Banyak orang yang pandai bicara namun pembicaraannya
itu dibungkus dengan maksud untuk mementingkan diri sendiri, hanya dirinya yang
diuntungka, mengumbar kedengkian tanpa batas.
14
Aja ana wong bisa tutur, amunga ingsun pribadhi, aja
ana ingkang memadha, angrasa pinter pribadhi, iku setan nunjang-nunjang, tan
pantes den pareki.
Jangan ada orang yang dapat berbicara kecuali dirinya
sendiri dan jangan ada yang meyamai, merasa paling pandai, itu adalah perilaku
setan, tidak pantas kau dekati.
15
Sikakna di kaya asu, yen wong kang mangkono ugi,
dahwen apan nora layak, yen sira sandhinga linggih, nora wurung katularan,
becik singkirana ugi.
Jika kau temui orang seperti itu, usirlah seperi kau
menghalau anjing, dia tak patut kau dekati apalagi menemaninya duduk, niscaya
kau akan ketularan, lebih baik hindarilah.
16
Poma-poma wekasingsun, mring kang maca layang iki,
lair batin den estokna, saunine layang iki, lan den bekti mring wong tuwa, ing
lair praptaning batin.
Bagi yang membaca surat ini, perhatikan dengan
sungguh-sungguh nasihatku ini, patuhilah secara lahir dan batin, laksnakan apa
yang tertulis dalam surat ini, dan berbaktilah terhadap orang tua, lahir dan
batin.
0 komentar:
Posting Komentar